به نظر می‌رسد خودپردازها به عنوان یکی از بهترین و کارآمدترین ماشین‌های بانکی خودکارِ مورد علاقه عموم مردم، در حال عبور از مرحله خدمات اولیه هستند. اگر دقت کنید هنوز خدمات زیادی وجود دارد که باید برای دریافت آن باید حضوری به بانک به بانک مراجعه کرد. دستگاه های VTM که از آنها تحت عنوان «خودبانک» نام‌برده می‌شود در واقع نسل پیشرفته‌‌تر همین دستگاههای خودپرداز فعلی هستند با این تفاوت که این دستگاه ها قادرند خدماتی بیشتر از چیزی که تاکنون توسط ماشین‌های الکترونیک بانکی امکان‌پذیر بوده را به صورت غیرحضوری و کاملا خودکار در اختیار مشتری قرار دهند. اما آیا دستگاه های VTM یا خودبانک جایگزین خودپردازها هستند یا در کنار آنها خدمات بانکداری غیرحضوری ارائه می‌کنند؟
خودبانک VTM چیست و چه تفاوتی با خودپرداز ATM دارد؟
دستگاه خودبانک یا به اختصار VTM ، سرواژه عبارت Virtual Teller Machine است که قادرند عملیات‌هایی مانند دریافت وجه از مشتری، افتتاح حساب، صدورکارت، اسکن و برخی دیگر از کارهای یک متصدی باجه‌ی بانک را به صورت ماشینی و از راه دور انجام دهند. آنچه امروز به عنوان دستگاه خودبانک معرفی می‌شود در واقع مدل توسعه یافته دستگاه های Video Teller Machine است که می‌توانستند به کمک ارتباط ویدئویی امکان اسکن و ارسال برخی مستندات را به‌صورت غیر حضوری برای مشتری فراهم کنند. این دستگاه ها به صورت فراگیر تجاری سازی نشدند، همانطور که دستگاه های دریافت پول یا خوددریافت‌ها به دلیل عدم استقبال عموم موفقیت تجاری چندانی نداشتند. اکنون ترکیب نسل اول دستگاه های ارتباط ویدئویی با دستگاه خودپرداز و خوددریافت منجر به خلق دستگاه VTM یا خودبانک شده است، اما هنوز قضاوت در مورد موفقیت یا شکست آن زود است.
دستگاه های خودبانک قادرند چه خدمات اضافه‌ای نسبت به خودپردازها ارائه کنند؟
از جمله خدماتی که دستگاه های خودبانک به مشتری ارائه می‌کنند می‌توان به امکان دریافت وجه نقد، شمارش و و واریز به حساب مشتری، افتتاح حساب و صدور کارت نقدی، انتقال وجه بین سپرده‌ها و انتقال وجه بانکی، اعلام مفقودی و مسدودی کارت، صدور اینترنتی کارت هدیه، پرداخت اقساط تسهیلات، مسدود کردن اینترنت بانک و همراه بانک، انتقال وجه ساتنا، انتقال وجه پایا، صدور گواهی تمکن مالی، صورتحساب فارسی و لاتین، صدور ضمانت‌نامه‌های بانکی، ارسال نرم‌افزار به تلفن همراه و همچنین ارتباط مستقیم با تلفن همراه مشتری اشاره کرد. اگر کمی دقت کنید تقریبا اکثر خدمات پر نیاز و مهم آنها توسط خودپردازهای فعلی هم قابل انجام است.
چالش‌های پیش‌روی جایگزینی دستگاه های خودبانک به‌جای خودپرداز
دستگاه های خودپرداز معمولا خدماتی به مشتری ارائه می‌کنند که پرتکرار و پیوسته مورد نیاز است. برای مثال یک مشتری در طول سال تنها یک بار به صدور کارت نیاز دارد یا تنها یک بار در طول مدت فعالیت و همکاری با یک بانک به افتتاح حساب نیاز دارد در صورتی که خدمات خودپرداز در طول ماه و هفته برای بسیاری از مشتریان الزامی است. این موضوع باعث خواهد شد هزینه توسعه و نگهداری این دستگاه ها به لحاظ مالی با چالش جدی همراه باشد.
دستگاه های خودبانک نیاز به سخت‌‌افزار و نرم‌افزارهای متعدد و پیچیده‌تری نسبت به خودپرداز دارد که این موضوع هزینه نگهداری از این دستگاه ها را به شکل قابل توجهی افزایش خواهد داد. همچنین سخت افزار بیشتر الزاما منجر به افزایش حجم و ابعاد مورد نیاز دستگاه خواهد شد، در صورتی که در مناطق شهری اختصاص فضای دائم به یک دستگاه با ابعاد سه تا پنج برابر خودپردازهای فعلی یک چالش جدی است.
این نکته را نیز باید مدنظر داشت که برخی از عملیاتهای بانکی مثل باز کردن حساب و همچنین صدور کارت بانکی مثل خرید شارژ نیست و به زمان قابل توجهی برای حضور مشتری پای دستگاه نیاز دارد، از همین رو به نظر نمی‌رسد بتوان این دستگاه ها را در خیابان یا هر فضای تجاری یا اداری نصب و راه‌اندازی کرد.
همچنین مشکل استفاده مردم عادی با یک کنسول پر از کلید و منو مسئله‌ای جدی است، با این که این موضوع در خودپردازها به خوبی حل شده و به نتیجه رسیده است، هنوز بسیار از مردم در مقابل شش کلید ساده دستگاه خودپرداز مبهوت سردگرم هستند. حال توجه کنید یک مانیتور شبیه به یک کنسول که قرار است در یک منطقه روستایی خدمات بانکی غیرحضوری ارائه کند.
نکته‌ی دیگری که رسانه‌ها کمتر به آن توجه می‌کنند مقایسه جامعه ایرانی با کشورهایی که مبدأ این نوع فناوری هستند مثل ژاپن و آلمان است. کشورهایی مثل آلمان و ژاپن با مشکل کمبود منابع انسانی کار و همچنین دستمزد بالای آنها مواجه هستند در صورتی که در کشورهای در حال توسعه مثل ایران قضیه کاملا برعکس است. استخدام نیروی انسانی برای بسیاری از بانک ها توجیه اقتصادی و اجتماعی بالاتری نسبت به راه‌اندازی و توسعه فراگیر این دستگاه ها دارد.
خرید خودپرداز، رزرو فرصت‌های آینده
دستگاه های خودبانک در حال حاضر در مرحله تست اولیه هستند و حضور آنها توسط بانک های جدید صرفا جنبه نمایشگاهی و تبلیغاتی دارد، با این حال حتی اگر این دستگاه ها در آینده جایگزین خودپرداز شوند این فرصت جایگزینی تنها در اختیار کسانی قرار خواهد داشت که امروز دستگاه خودپرداز آنها مشغول به کار و درآمدزایی است.
معمولا تبدیل کردن یک عنصر اقتصادی به پله‌ی بالاتر در کشور ما بسیار ساده‌تر و منطقی‌تر نسبت به سرمایه‌گذاری کلان روی محصولی است که هنوز جواب لازم را پس نداده است. همکاران ما آماده هستند در خصوص نحوه سرمایه‌گذاری و رزرو فرصت‌های آینده بانکداری الکترونیک شما را راهنمایی کنند. با ما تماس بگیرید.
